Tijdschrift voor Historische Geografie

Het Tijdschrift voor Historische Geografie bevat artikelen, interviews, rubrieken, boekbesprekingen en een literatuuroverzicht op het gebied van de historische geografie. Het verschijnt vier keer per jaar. Het THG bouwt voort op het Historisch-Geografisch Tijdschrift. Abonneren kan via de site van Uitgeverij Verloren op deze pagina.

Laatste nummer:  Tijdschrift voor Historische Geografie 4e jaargang (2019) 4

Kasteelruïnes staan al eeuwenlang in de belangstelling in Nederland. Veel ruïnes zijn in het verleden
gerestaureerd. Over de manier van restaureren bestaan echter verschillende theorieën. In het eerste
artikel van dit nummer van het Tijdschrift voor Historische Geografie beschrijven de historisch-geografen
Michiel Purmer en Henk Baas deze theorieën. Op basis van de inventarisatie van kasteelruïnes van ruim
20 jaar geleden kijken zij naar de ontwikkelingen die sindsdien hebben plaatsgevonden en maken de
balans op. In verschillende mogelijkheden om met kasteelruïnes om te gaan, onderscheiden zij een paar
trends die aan de hand van een aantal voorbeelden worden toegelicht.

In het tweede artikel snijdt marien ecoloog Karel Essink een heel ander onderwerp aan, een jarenlang voorslepend visserijconflict rond de Dollard in het begin van de vorige eeuw. De Dollard is een groot brakwatergebied op de grens tussen Nederland en Duitsland. Tussen de vissersbevolkingen aan
weerszijden van de Dollard bestond jarenlang onenigheid over de rechten op de visserij in dit gebied.
Het artikel beschrijft hoe vissers en autoriteiten aanvankelijk hun standpunten behielden, maar na
enige tijd een voorwaardelijk compromis bereikten.

Ook het derde artikel in dit nummer speelt zich af rond de Nederlandse kust, in het bijzonder rond
de kustvenen. Deze kustveengebieden worden al millennia lang door mensen benut. Dat gebeurde niet
altijd en overal, en evenmin voortdurend op dezelfde manier. Deze variatie houdt deels verband met
sociale omstandigheden en cultureel gestuurde keuzes, maar zeker ook met de landschappelijke omstandigheden die sterk veranderlijk waren totdat de gehele kust was voorzien van een aaneengesloten bedijking. Archeologische sporen van menselijke activiteit wijzen zowel op bewoning het jaar rond als op seizoensmatige activiteit. De (landschaps)archeologen Bert Groenewoudt en Jan van Doesburg zetten in hun artikel uiteen dat deze vormen van landgebruik elkaar lijken op te volgen en passen in een cyclisch patroon.

In de Rubriek Landschap op Papier beschrijf Michel Lascaris de nieuwe (digitale) Dijkenkaart die de
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed recent heeft uitgebracht.Dijken zijn vaak eeuwen oud en hebben
gewoonlijk een complexe gebruiksgeschiedenis achter de rug waarbij de functie van de dijk niet zelden
meer dan eens veranderd is. Om deze rijke geschiedenis beter te ontsluiten, heeft de rce zoveel mogelijk
dijken geïnventariseerd en op een toegankelijke wijze in kaart gebracht. Naast dijken vinden onderzoekers historische informatie over poldermolens, kolken, ontginningen en pompstations. Daarom wordt deze kaart ‘Leven met water’ genoemd, omdat deze informatie kan helpen nieuwe uitdagingen aan te
gaan in strategieën voor klimaatadaptatie die met water omgaan.

In de Boekbespreking geeft Yme Kuiper zijn visie op het boek van Michiel Purmer, Het landschap
bewaard. Natuur en erfgoed bij Natuurmonumenten: ‘een mooi en belangrijk proefschrift dat verdient ver
buiten de kringen van natuurbeschermingsorganisaties te worden gelezen’. En dit nummer eindigt
met het Literatuuroverzicht en de Berichten.

Inhoudsopgave

Tijdschrift voor Historische Geografie 4e jaargang (2019) 4

Redactioneel    217

Artikelen
Bedreigde bouwvallen. Kasteelruïnes in het Nederlandse landschap anno 2019    218
Michiel Purmer en Henk Baas

Onrust in de Dollard. Een visserijconflict uit 1911-1933   235
Karel Essink

Komen en gaan. Seizoensbewoning aan de kust als onderdeel van een cyclus   250
Bert Groenewoudt en Jan van Doesburg

Landschap op papier
Leven met water. De dijkenkaart van Nederland    265
Michel Lascaris

Boekbespreking    269
Literatuuroverzicht    272
Berichten    277